Binnenland Justitie
Nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch PRE
Het voorstel van nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch om in de strijd tegen drugscriminelen de bewijslast om te draaien, stuit op kritiek. Ze stelt voor om mensen die geen inkomen hebben maar toch met een dure wagen rijden, zelf het bewijs te laten leveren dat ze die op legale manier verkregen hebben. "Dat raakt aan de principes van de rechtsstaat", zegt advocate Saskia Kerkhofs.
Van Wymersch pleit in de strijd tegen de drugscriminaliteit voor nieuwe gerechtelijke maatregelen. Een daarvan is het omkeren van bewijslast voor aankopen die niet te verklaren zijn op basis van het inkomen van een persoon. "Bijvoorbeeld patserbakken, zoals we zeggen."
Op die manier moet het verdienmodel van de criminelen gebroken worden. Wanneer iemand niet kan bewijzen dat de auto op legale manier verkregen is, moeten er fiscale sancties volgen, vindt Van Wymersch.
Het omkeren van de bewijslast is een brug te ver. Het vermoeden van onschuld is nog altijd de basis van de rechtsstaat
"Het omkeren van de bewijslast is een brug te ver", zegt de Brusselse advocate Saskia Kerkhofs in De Ochtend op Radio 1. "Dat raakt aan de fundamentele principes van de democratische rechtsstaat. Het vermoeden van onschuld is nog altijd de basis daarvan. Het bewijs moet geleverd worden door de vervolgende partij."
Vergelijking met jaren 30
Volgens de advocate zet de maatregel de deur open naar klassenjustitie. Ze vreest dat mensen geviseerd zullen worden die weinig juridische kennis hebben. "Je gaat de bewijslast leggen bij een verdachte die absoluut niet beschikt over een netwerk of financieel vangnet."
Ze gaat zelfs een stap verder en maakt een vergelijking met de jaren 30. "Ook toen zijn fundamentele rechten gaandeweg afgebrokkeld zonder dat de maatschappij daar eigenlijk oog in had. Ook het grote geweld van drugscriminelen rechtvaardigt het niet om te raken aan fundamentele principes."
Omkering bewijslast: "Gevaarlijke tendens, want zou deur openzetten voor klassenjustitie"
Antwerps proefproject zonder succes
In Antwerpen liep onder impuls van toenmalig burgemeester Patrick Janssens in het verleden een proefproject met een gelijkaardige maatregel. Het parket onderzocht toen of jongeren die voor overlast zorgden met hun dure wagen die niet hadden gekocht met geld dat ze verdienden in het criminele milieu. Ook toen werd de bewijslast omgedraaid: pas wanneer de verdachte kon bewijzen dat hij de auto op legale manier had bekomen, kreeg hij de wagen terug.
Het proefproject leidde uiteindelijk tot 10 dossiers. Slechts in één geval leidde dat tot een veroordeling. In de pers verklaarde het parket na afloop van het proefproject dat de drugscriminelen zich hadden aangepast aan de nieuwe maatregel. Criminelen reden nog steeds rond in dure wagens, maar huurden die, zodat ze niet officieel op hun naam stonden.
Aanpassing wet nodig, maar basis is er al
Volgens van Wymersch werkt de maatregel wel degelijk in andere Europese landen. "Dit kunnen we perfect ook in ons land introduceren."
Fiscalisten wijzen er zelfs op dat het systeem eigenlijk al bestaat in ons land. Onder specialisten staat het bekend als "de indiciaire taxatie".
"Geef fiscale ambtenaren meer omkadering en bevoegdheden om controles uit te voeren in drugmilieus"
"Dat wil zeggen dat de fiscus een vergelijking maakt tussen de inkomsten in de belastingaangifte en de uitgaven die iemand gedaan heeft", legt professor fiscaal recht Mark Delanotte (UGent) uit. "Als dat verschil te groot is kan de administratie vermoeden dat het gaat om inkomen dat niet is aangegeven."
In de eerste plaats kan je dan aanvullend belast worden. Om dat te vermijden moet je zelf kunnen aantonen met welke legale middelen je de uitgave gedaan hebt. Maar het systeem wordt vandaag niet gebruikt zoals Van Wymersch het wil inzetten, met het onmiddellijk in beslag nemen van goederen.
Nu kan het enkel op basis van de belastingaangifte, niet proactief
Er is ook geen wettelijke mogelijkheid op dit moment om dat te doen. "Nu kan het enkel op basis van de belastingaangifte, niet proactief." Het belangrijkste is om de snelheid van aanpak in de praktijk te verhogen, denkt Delanote.
No-gozones
Fiscale ambtenaren gaan niet proactief op het terrein op zoek naar die vorm van fraude omdat er volgens Delanote sprake is van "no-gozones". "Ik vraag ambtenaren altijd waarom ze niet gewoon hun auto pakken en niet gaan rondrijden in een aantal straten in Brussel of waar dan ook. Ze zullen daar huis na huis wel iets kunnen vinden."
Volgens Delanote moeten die ambtenaren beter omkaderd worden of extra bevoegdheden krijgen om in het drugsmilieu meer proactieve controles uit te voeren.
